Najpopularniejsze metody płatności bezgotówkowych

Czasy, w których idąc do sklepu, żeby zrobić duże zakupy, musieliśmy posiadać w portfelu sporo gotówki minęły już bezpowrotnie. Dziś nie tylko możemy bezproblemowo dokonać płatności będąc zaopatrzonym wyłącznie w niewielką plastikową kartę, ale wystarczy nam do tego nawet zwyczajny smartfon, który przecież i tak większość z nas ma zawsze pod ręką. Ba, dziś zakupy możemy zrobić w ogóle nie ruszając się z domu, kupując i płacąc za wszystko online.

Bezpieczeństwo i wygoda sprawia, że coraz więcej Polaków przeprowadza transakcje bezgotówkowo. Dzięki rozwojowi technologii mogą korzystać z coraz to nowych form płatności. Które metody płatności bezgotówkowych są najbardziej popularne w Polsce?

Karty płatnicze

Według danych NBP, w portfelach Polaków znajduje się już ponad 37,8 milionów kart płatniczych. Bez wątpienia dokonywanie transakcji przy użyciu kart stanowi najpopularniejszą formę płatności bezgotówkowych w Polsce. Karta płatnicza to plastikowa karta o wystandaryzowanych rozmiarach. Jest na niej umieszczone logo marki płatniczej, na licencji której została wydana karta (np. Mastercard), nazwa banku, który wydał kartę, data jej ważności, numer, kod weryfikacyjno-autoryzacyjny CVV2/CVC2, numer rachunku, do którego jest przypisana oraz dane identyfikujące posiadacza karty (jego imię i nazwisko oraz podpis). Zasadniczo, wyróżnia się trzy podstawowe rodzaje kart płatniczych:

  • Karty debetowe. Są one powiązane z rachunkiem bankowym użytkownika karty. Transakcji taką kartą dokonywać można tylko do wysokości środków zgromadzonych na koncie. Karty debetowe stanowią ¾ kart wydawanych w Polsce.
  • Karty kredytowe. Kiedy bank wydaje klientowi kartę kredytową, jednocześnie otwiera dla niej specjalny rachunek. Transakcje przy użyciu takiej karty realizowane są na zasadzie kredytu, który musi zostać spłacony przez użytkownika karty w umówionym czasie.
  • Karty przedpłacone (pre-paid). Powiązane są one ze specjalnym kontem, które przed dokonaniem transakcji trzeba zasilić w środki. Wiele firm decyduje się, w ramach współpracy z wydawcami, wprowadzić karty przedpłacone do swojej działalności. Mogą one służyć w biznesie albo jako karty podarunkowe, udostępniane klientom w ramach programów lojalnościowych (takie rozwiązanie jest szczególnie opłacalne przy prowadzeniu dużego sklepu albo sieci punktów usługowych), albo jako karty usprawniające wydatki dokonywane przez pracowników.

Coraz więcej kart wyposażonych jest w technologię zbliżeniową. Przy dokonywaniu transakcji za pomocą karty zbliżeniowej nie jest potrzebne fizyczne zetknięcie karty z terminalem – dzięki wykorzystaniu fal radiowych wystarczy, że karta zostanie do niego tylko zbliżona. Oparty o tę samą technologię standard NFC (ang. Near Field Communication, komunikacja bliskiego zasięgu), wykorzystujący oddziaływanie pól magnetycznych, pozwala na pełnienie roli karty płatniczej różnym przedmiotom – np. zegarkom czy brelokom. Według danych Mastercard, trzy na cztery transakcje dokonywane przy użyciu kart tej organizacji, są przeprowadzane za pomocą kart zbliżeniowych.

Karty płatnicze nie służą wyłącznie do dokonywania płatności w tradycyjnych punktach handlowych. Za ich pomocą można również opłacić zamówienie w sklepie internetowym – wystarczy w odpowiednim formularzu na stronie płatności e-sklepu wprowadzić wymagane dane karty: jej numer, datę ważności oraz kod weryfikacyjny CVV/CVC.

Według danych NBP, w II kwartale 2017 r. pojedyncza transakcja dokonana przy użyciu karty płatniczej wynosiła średnio 140,2 zł. Chociaż rozwój polskiego rynku płatności bezgotówkowych należy do najwyższych w Europie, potencjał jego rozwoju jest jeszcze ogromny. Statystyczny mieszkaniec Unii Europejskiej posiadający kartę płatniczą dokonuje przy jej użyciu średnio 104 płatności rocznie, czyli o ponad połowę więcej niż statystyczny użytkownik karty z Polski (średnio 67 transakcji kartami rocznie).

Polski Standard Płatności (Blik)

Blik jest jedną z najnowszych form przeprowadzania transakcji bezgotówkowych. To system płatności mobilnych stworzony przez kilka polskich banków, z którego korzystać mogą jedynie ich klienci – nie jest on zatem dostępny dla wszystkich posiadaczy rachunków bankowych w Polsce, nawet jeśli korzystają oni z usług bankowości mobilnej.

Funkcjonowanie Blika oparte jest o tzw. jednorazowe kody krótkoterminowe, które generowane są w aplikacji mobilnej na żądanie klienta. Składają się one z sześciu cyfr i są ważne jedynie przez krótki okres czasu (ok. 1,5 minuty), w którym powinny zostać wykorzystane do zatwierdzenia płatności. Takie rozwiązanie zapewnia bezpieczeństwo transakcji. Do korzystania z Blika nie jest potrzebna karta płatnicza.

Za pomocą Blika można wystawiać tzw. wirtualne czeki, czyli generować w aplikacji mobilnej kod o określonym, dłuższym czasie ważności i następnie udostępniać go wybranej osobie. Blik pozwala również na przeprowadzanie natychmiastowych transferów środków między użytkownikami aplikacji wyłącznie na podstawie ich numerów telefonów, bez konieczności podawania numeru konta bankowego.

Choć Blik może być wykorzystany zarówno w płatnościach online jak i offline, za jego pomocą przeprowadzane są najczęściej wypłaty gotówki z bankomatu – są one bowiem zupełnie darmowe dla klienta. Mimo rosnącej popularności, Polski System Płatności nie jest jeszcze obsługiwany przez wszystkich operatorów płatności bezgotówkowych.

Tradycyjny przelew internetowy

Przez wiele lat była to najnowocześniejsza i najbardziej powszechna forma dokonywania płatności w internecie. Do dzisiaj korzysta z niej wiele osób. Tradycyjny przelew wymaga zalogowania się przez klienta banku do swojego internetowego konta bankowego. Tam użytkownik zleca przelew ze swojego rachunku, wprowadzając w odpowiedni formularz dane adresata. Niektóre przelewy podlegają ograniczeniom i dodatkowym opłatom ze strony banku. Przykładowo, żeby przeprowadzać przelewy w innych walutach, należy posiadać konto walutowe, czasami trzeba też ponosić koszty przewalutowania środków po kursie ustalonym przez bank. Tradycyjne przelewy wymagają od użytkowników bankowości internetowej poświęcenia czasu i uwagi – błędne oznaczenie danych adresata może spowodować, że w konsekwencji środki nie trafią na jego konto i trudno będzie je odzyskać zlecającemu przelew.

Szybki przelew (tzw. „pay-by-link”)

Najpopularniejszą metodą przeprowadzania płatności bezgotówkowych w internecie jest tzw. pay-by-link. Stanowi on unowocześnioną formę tradycyjnych przelewów, która działa na bardzo podobnej do nich zasadzie – a przy tym eliminuje większość problemów, jakie się z nimi wiązały. Szybki przelew jest bowiem oparty o usługę tzw. autouzupełniania. Wybór w sklepie internetowym płatności za pomocą pay-by-link powoduje, że użytkownik zostaje przekierowany na stronę swojego banku. Wystarczy, że się na nią zaloguje, by trafić na automatycznie uzupełniony formularz przelewu, gdzie zostały już wpisane wszystkie niezbędne dane adresata. Wystarczy wtedy, że użytkownik jedynie zatwierdzi przelew i środki natychmiast zostaną przetransferowane na konto adresata – bez ryzyka, że został on błędnie oznaczony. Ponieważ pay-by-link jest niezwykle szybki i prosty w obsłudze, za jego pomocą realizowanych jest nawet 80-90% płatności w internecie.

Płatności mobilne

Stanowią one najbardziej dynamicznie rozwijający się segment rynku płatności bezgotówkowych. Podstawowym wymogiem przeprowadzania płatności mobilnych jest posiadanie smartfonu i zainstalowanie odpowiedniej aplikacji, udostępnionej przez operatora płatności lub bank. Zasadniczo wyróżnia się trzy podstawowe rodzaje płatności mobilnych:

  1. Płatności oparte o portfele elektroniczne obsługiwane przez aplikację
  2. Płatności oparte na kodach jednorazowych generowanych przez aplikację
  3. Płatności zbliżeniowe telefonem

Przeprowadzanie transakcji zbliżeniowych za pomocą telefonu możliwe jest dzięki wykorzystaniu jednej z dwóch technologii: NFC lub HCE. Żeby móc płacić zbliżeniowo za pomocą smartfona, konieczne jest posiadanie takiego jego modelu, który obsługuje choć jedną z tych technologii oraz odpowiedniego systemu operacyjnego (Android w przypadku HCE). W nowo wydawanych telefonach jest to już standard. Telefony umożliwiające płatności zbliżeniowe funkcjonują na zasadzie kart wirtualnych, które powiązane są z rachunkami bankowymi. Przykładem systemu zbliżeniowych płatności mobilnych, który szybko zdobył ogromną popularność na polskim rynku, jest Android Pay, czyli usługa dostępna posiadaczom telefonów z systemem Android, udostępniona przez Google w Polsce jako drugim kraju w Europie. Własne systemy płatności mobilnych, opartych na standardzie HCE, udostępnia również prawie każdy bank w Polsce.

Portfele elektroniczne (tzw. e-portfele)

E-portfele działają na podobnej zasadzie, co karty przedpłacone. Polegają one na udostępnieniu użytkownikowi wirtualnego konta, na którym może on deponować swoje środki, a następnie wykorzystywać je do przeprowadzania płatności bezgotówkowych w czasie rzeczywistym. Chcąc zrealizować za pomocą e-portfela transakcję w sklepie internetowym, wystarczy w odpowiednim miejscu formularza zakupu na platformie internetowej sklepu podać swój adres e-mail i hasło, a następnie potwierdzić płatność. Niektóre czynności związane z prowadzeniem portfela elektronicznego (takie jak wpłata i wypłata środków, przelew do innego portfela) mogą wiązać się z koniecznością zapłaty prowizji, których wysokość zależy od operatora, który obsługuje portfel.

Szczególnym rodzajem portfeli elektronicznych są smartfonowe aplikacje takie jak SkyCash, które umożliwiają swoim użytkownikom dokonywanie ściśle określonych rodzajów płatności (takich jak np. kupno biletów do kina, komunikacji miejskiej czy opłacanie rachunków).

mPay

Przykładem rozwiązania, które łączy w sobie cechy cyfrowego portfela i karty płatniczej, jest mPay, oparty o usługę Masterpass od Mastercard. Pozwala ona przechowywać dane posiadanej przez użytkownika karty płatniczej Mastercard, dzięki czemu proces płacenia w Internecie przy jej użyciu jest znacznie uproszczony – korzystając z usługi Masterpass użytkownik nie musi ponownie uzupełniać danych karty przy każdej transakcji bezgotówkowej online.

Płatności ratalne

Coraz większą popularność zdobywa wśród polskich internautów dokonywanie zakupów bez konieczności wydatkowania środków od razu w momencie transakcji. Sklepy internetowe wprowadzają bowiem możliwość sprzedaży na raty. Polega ona na tym, że w momencie przeprowadzania transakcji, kupującemu udostępniona zostaje bezgotówkowa pożyczka, którą następnie spłaca on w regularnych odstępach czasu.

Inne

Wśród innych metod płatności bezgotówkowych wymienić można usługę Premium SMS. Polega ona na inicjowaniu transakcji poprzez wysłanie SMS o określonej treści na wskazany numer. Płatności SMS wiążą się z wysokimi prowizjami naliczanymi przez operatorów.

Paradoksalnie, transakcje bezgotówkowe w internecie przeprowadzać można także za pomocą gotówki. Będzie tak wtedy, gdy płatność gotówką zostanie dokonana albo przy zleceniu przelewu, np. na poczcie, albo już przy odbiorze zamówienia, np. u kuriera. Opłacanie zakupów w ten sposób staje się jednak z roku na rok coraz rzadsze.

Podsumowanie

Do kart płatniczych Polacy zdążyli się już przyzwyczaić i korzystanie z nich w zakupach stało się dla nich codziennością. Coraz więcej osób odkrywa jednak również inne metody płatności bezgotówkowych, umożliwiające zwłaszcza dokonywanie zakupów w internecie. Według badań, robi je już 54% Polaków posiadających dostęp do sieci! Wszyscy oni mają możliwość przeprowadzania bezpiecznych transakcji bezgotówkowych za pomocą wielu różnych metod, o cechach i funkcjonalnościach tak różnych, że z pewnością każdy z nich będzie mógł znaleźć taką, która w pełni mu odpowiada. Warto też pamiętać, że jeszcze kilka lat temu wiele z tych metod po prostu nie istniało. Rozwój technologii przynosi ze sobą pojawianie się nowych form przeprowadzania płatności. Z całą pewnością w przeciągu kilku najbliższych lat wprowadzane zostaną na rynek jeszcze bardziej innowacyjne, wygodne i bezpieczne rozwiązania – a istniejące obecnie będą nieustannie udoskonalane.